Er wordt – terecht – veel gejuicht over de financieringsregeling van de overheid die het mogelijk maakt geestelijke zorg aan thuiswonende mensen te verlenen. Dank zij die regeling schieten de Centra voor Levensvragen als paddenstoelen de lucht in (zoals hier en daar, en hier en hier). Vanuit die centra worden geestelijk verzorgers gekoppeld aan mensen die met hun levensvragen annex existentiële/spirituele noden bij de Centra aankloppen. Maar laten we niet doen alsof geestelijk verzorgers alle spirituele zorg kunnen geven die mensen nodig kunnen hebben.
De structuur voor geestelijke zorg in de eerste lijn wordt de komende jaren opgetuigd door de Netwerken Palliatieve Zorg. Een wat rare, vooral door de politiek ingegeven constructie. Raar omdat niet alleen ongeneeslijk zieken om geestelijke zorg verlegen kunnen zitten, en die vormden toch altijd de core-business van die palliatieve Netwerken. De financieringsregeling van de overheid is er voor alle vijftigplussers. Dat is dus een behoorlijke uitbreiding van de scope van de Netwerken.
Maar goed, onderbrengen bij de Netwerken Palliatieve Zorg genoot de politieke dan wel ambtelijke voorkeur boven het optuigen van een ander circuit dat voor het gewenste dekkende netwerk van geestelijke zorg verantwoordelijk kon worden gemaakt. En die Netwerken, naïef of niet, die zagen het wel zitten om zo’n taak erbij te krijgen. Alsof ze al niet omkwamen in het werk. Benieuwd hoeveel jaar het duurt voordat we met zijn allen constateren dat de verbeteringen op het gebied van palliatieve zorg even wat minder hard doorgevoerd werden omdat de Netwerken zo druk waren met een opgedrongen off-topic klus.
Natuurlijk, geestelijke zorg doet er toe, ook in de palliatieve fase. In de visie van sommigen is het inspelen op zingevings- dan wel spirituele of existentiële noden zelfs de kern van palliatieve zorgverlening. De financieringsregeling van de overheid wekt de indruk dat geestelijk verzorgers die noden kunnen vervullen, zowel bij zieken als niet-zieken. Dat lijkt me een overschatting.
De tekortkoming van veel geestelijk verzorgers is dat ze een beperkt instrumentarium in hun koffers hebben zitten. Ze zijn vooral goed thuis in het ‘praten en luisteren’. Een groot deel van de mensen die zij ontmoeten zal daar zeker baat bij hebben: dat is het deel dat in ‘praten’ een (mogelijke) oplossing ziet. Maar ik ken ook vele vijftigplussers die, ter verlichting van hun spirituele/existentiële noden of geworstel met levensvragen, liever iets anders doen dan praten. Het is voor hen wellicht meer helpend om schilderijen te maken, te tekenen, levensverhalen te laten vastleggen, te mediteren, met lotgenoten te gaan wandelen of energetisch (lichaams)werk te verrichten. Zitten die opties ook in de koffer van de geestelijk verzorgers? Ik vermoed het niet. Althans: ik kwam ze niet tegen in het Handboek Geestelijke Verzorging dat ik heb, en ik las ze ook niet op de website geestelijkeverzorging.nl
Daarom hoop ik dat die financieringsregeling gaat voorzien in bredere mogelijkheden voor geestelijke ondersteuning dan alleen van de geestelijk verzorgers. Ik zie evengoed een rol voor (creatief) therapeuten, maatschappelijk werkers, wandelcoaches, stervensbegeleiders, healers of lichaamswerkers. Zo gaat de regeling beter aansluiten op de veelzijdige behoeften van de (soms ernstig zieke) mensen thuis.
Bijkomend voordeel daarvan voor de Netwerken Palliatieve Zorg is dat die verbreding hen dwingt om wat verder te kijken dan hun medisch-geörienteerde neus lang is. Dat kan zeker geen kwaad.
N.B. – Donatiemogelijkheid
Als journalist schrijf ik over palliatieve zorg, hospicezorg en uitvaartzorg voor diverse opdrachtgevers. Maar soms zijn er ook verhalen die het verdienen geschreven te worden zonder dat daar een opdrachtgever voor te vinden is. Die publiceer ik gratis op deze website of op de website palliatievezorg.nl. Mocht je dat waarderen, of mocht je onafhankelijke journalistiek in de palliatieve zorg sowieso waarderen, overweeg dan een donatie. Je kunt zelf een bedrag invullen. Alvast dank.
Hi Rob, jouw werk wordt zeer gewaardeerd en is net met veel plezier ook ondersteund met een bijdrage!
Hartelijke dank Zilla!
Dag Rob,
Door het lezen van jouw artikel zojuist heb ik een nieuw inzicht gekregen.
Ik was/ben enthousiast over de financiële regeling voor het inzetten van geestelijke verzorgers in de thuissituatie. Aandacht voor het innerlijk!
Eerlijk gezegd voelde ik mij hierdoor ook wat aan de kant gezet met mijn mogelijkheden als therapeut/coach en stervensbegeleider.
Dus ik wens een goede samenwerking tussen de netwerken, geestelijk verzorgers en de therapeuten/coaches/stervensbegeleiders. Aanvullend op elkaar en ter verrijking en ter dienste van de 50+ ers met levensvragen.
Dank je wel Rob!
Ook van mij een bijdrage voor dit inzicht.
Hartelijke groet, Arianne Zevenbergen
Graag zou ik ook zien dat er aan het genoemde rijtje de maatschappelijk werker wordt toegevoegd. Vaak denk men dat de maatschappelijk werker alleen ingezet wordt bij praktische vragen maar er zit veel meer in de gereedschapskist van deze beroepsgroep.
Dat is een zinvolle toevoeging José, bedankt. Ik voeg ‘m onmiddellijk toe!
Interessant, maar niet vergeten moet worden dat de geestelijk verzorger vooral ezpert is in het aanwezig blijven in situaties van onmacht. De goede geestelijk verzorger gaat ongetwijfeld ook wel dingen doen, varierend van tekeningen maken tot opstellingen en alles wat daar tussen zit, maar altijd vanuit de basis-acceptatie van de situatie zoals die voor de ander is. Dat onderscheidt de geestelijk verzorger met de andere disciplines.
Hoi Aart,
Natuurlijk is het van onze beroepsgroep GV een expertise om aanwezig te zijn in situaties van onmacht. Ik zou wel graag een wat genuanceerder beeld willen neerzetten. Ja, we kunnen nabij zijn wanneer het uitzichtloos is, maar het is ook zeker onze expertise om te zoeken naar bronnen van kracht, en bronnen van zingeving, het stellen van hogere doelen in het leven en ont-dekken wat het leven de moeite waard zou kunnen maken. Persoonlijk ga ik pas naast iemand bij de pakken neer zitten als we eerst hebben gekeken of er hoop op herstel is. Onlangs leerde ik bijvoorbeeld nog van iemand in nood hoe belangrijk het is om hoop te geven. Dat is waar in mijn ogen zeker iets waarin o.a. geestelijk verzorgers expertise hebben. Zoeken naar bronnen van hoop, licht en vertrouwen. En als die er niet zijn, dan blijven we alsnog!
Dat hoop ik ook zo, dat er vanuit deze regeling bredere mogelijkheden komen voor geestelijke ondersteuning. Geestelijk verzorgers bieden een vorm van deze ondersteuning, niet dé vorm. Als we in de palliatieve zorg streven naar optimaal comfort voor de zieke mens, moet die mens ook voor zijn geestelijke welzijn zijn eigen passende ondersteuner kunnen inschakelen. Er zijn genoeg mooie ideeën hoe hier vorm aan te geven.
Vormen van therapeutische interventies, ook creatief, lijken me zeker van toegevoegde waarde voor (hernieuwde) zinbeleving. Hoe uitgebreider de toolbox, hoe beter je je op de spirituele vragen van individu die je voor je hebt af kan stemmen. Bewustzijn van de inhoud van je toolbox, en daarmee ook je tekortkomingen zijn belangrijk voor de zorg die je te bieden hebt (door kunnen verwijzen is ook een tool!). Spiritualiteit en zingeving komt op velerlei wijzen aan de orde. We zijn geneigd erg in hokjes te denken, terwijl de genoemde beroepen meer met elkaar gemeen hebben dan hen onderscheidt. Toch worden we zo opgeleid dat we elk een afzonderlijke taak/ plek in kunnen nemen in het zorglandschap, en nee dan kan de zorg van de ‘geestelijk verzorger’ alleen inderdaad niet zaligmakend zijn.
Er zijn op dit moment ogenschijnlijk dus ook verschillen tussen wat een geestelijk verzorger doet en andere professies doen. Een voorbeeld. Waar het bij zingevingsvragen vaak om zou gaan zijn die zaken waar niet direct een oplossing voor is, terwijl het zoeken naar- en realiseren van een oplossing juist is waar bijv. een therapeut of maatschappelijk werker voor is opgeleid. De hoop is dat er verbetering optreedt in een situatie door het volgen van een plan de campagne. Een geestelijk verzorger mist misschien een deel van het instrumentarium van andere professionals – ook omdat er bijv. geen behandelplan waar zij zich aan moet houden – maar wordt daardoor ook gedwongen om buiten de oplossingsgerichte modus te opereren. Veel zorgprofessionals vinden dat moeilijk, dat bij het lijden aanwezig zijn. Ieder nadeel heeft een voordeel, want (ik chargeer), het nu eens niet gericht zijn op progressie kan ook een verademing zijn voor de patiënt/ cliënt.
Zo leren we ons eigen plekje op onze opleidingen. Idealiter echter weet zowel de maatschappelijk werker, als de therapeut, als de geestelijk verzorger welke houding en interventies wanneer op z’n plaats zijn en raakt de nu nog specifieke taak van geestelijk verzorger geïntegreerd in alle zorgprofessies. Voorlopig denk ik, in de beperkte ruimte die het huidige zorg- en opleidingsstelsel qua kaders biedt, dat dit een toekomstdroom blijft. We moeten het samen doen, en het netwerk palliatieve zorg die de eerstelijns geestelijke verzorging op gaat zetten dient zich de wederkerige afhankelijkheid t.o.v. andere beroepen goed te beseffen om het experiment te laten slagen.
Ik kwam hier weer langs. Blij met jouw artikel Rob! Laten we alle disciplines in de toekomst verzamelen onder de centra voor levensvragen en gaan afstemmen wat waar voor wie nodig is op een bepaald moment. De ene keer de gv’er, de andere keer de ritueelbegeleider, dan weer de maatschappelijk werken of levenseindecoach. En niet te vergeten de lichaamswerkers!
Goed artikel Rob !
Wat te denken van een groeiende HBO opgeleide groep seniorencoaches, die vanuit Sonnevelt opleidingen , het Landelijk Netwerk Seniorencoaches inhoud geven. zie https://lns-seniorencoach.nl/
En met de crisis die nu speelt kan er niet gauw genoeg hulp voorhanden zijn. Actie nodig van de minister lijkt mij .Hoe pakken we dit aan ?
Rob , ik ben beschikbaar voor kennismaking en brainstorm moment !